Wykłady i slajdowiska, które odbędą się w sali Kina Agrafka.
UWAGA: Godziny rozpoczęcia i zakończenia niektórych wykładów lub slajdowisk mogą ulec nieznacznemu przesunięciu.
17:00 - 17:15
Azjatycka część Rosji przed rozpadem Związku Radzieckiego gwałtownie zwiększała liczbę ludności. Część osób dotarła tam pod przymusem, część zachęcona dodatkami ekonomicznymi za pracę w szczególnie niekorzystnych warunkach klimatycznych. Po 1991 r. Syberia i rosyjski Daleki Wschód podlegają wyludnieniu. Azjatycka część Rosji to największy pod względem powierzchni obszar na świecie, na którym zachodzą procesy depopulacyjne. Wyludnianie nie jest w tym przypadku wynikiem działań wojennych ani uchodźstwa spowodowanego katastrofami naturalnymi. Tempo i rozmiary zmniejszania się zaludnienia pozwalają wnioskować, iż mamy do czynienia z największym jak dotąd na świecie zjawiskiem powiększania się obszarów pustkowi demograficznych.
Dr Tomasz Wites, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych UW - autor pracy opublikowanej pt. „Wyludnianie Syberii i rosyjskiego Dalekiego Wschodu”, poświęconej przemianom ludnościowym w azjatyckiej części Rosji.
19:00 - 20:15
Na przykładzie Jakucji przedstawimy kulturę narodów syberyjskich, szamanizm oraz zwykłe życie w dalekiej Syberii.
Dr Michał Pendracki - adiunkt oraz członek Rady Naukowej Instytutu Historii Nauki PAN w Warszawie. Instruktor koreańskiego karate. Prowadził liczne badania terenowe m.in. w Sikkimie, Jakucji i północnych Chinach pod kątem szamanizmu.
Michał Domagała - wraz żoną i dwójka dzieci spędził rok w Uzbekistanie i sześć lat w Chakasji, gdzie poznał język chakaski i kulturę narodów południowej Syberii. Obecnie planuje wyjazd do Jakucji, by pracować z zanikającym językiem Ewenków.
20:15 - 21:30
Docierały do Polski różne informacje: „za dwa dni szczyt”, „noc była wyjątkowo ciepła, -25° C”, „grań pełna nawisów nie dała się asekurować bez poręczowania – wycofaliśmy się...” O tym jak wygląda wspinaczka w Ałtaju w lutym opowiedzą „na gorąco” członkowie ekspedycji na Biełuchę. (4506 m n.p.m.).
Ola Dzik - urodzona w 1982 r. absolwentka psychologii i socjologii na Uniwersytecie Śląskim. Obecnie doktorantka na Uniwersytecie Jagiellońskim. Międzynarodowy przewodnik górski UIMLA oraz przewodnik beskidzki. Laureatka nagrody im. H. Jordana przyznawanej przez Rektora UJ za wybitne osiągnięcia sportowe.
W wykładzie postaram się odpowiedzieć na pytania:
SOBOTA, 6 III
1913 rok był bardzo obiecujący dla Syberii. Wszystko wskazywało na dynamiczny rozwój tej części świata. Kolej transsyberyjska, dobrze rozwinięte rolnictwo i zainteresowanie przybyszów z innych krajów dawały nadzieję na wielkie otwarcie. Takie myśli zawarł również w swojej książce o Syberii Fridtjof Nansen, znany norweski podróżnik. Młode małżeństwo Miłoszów wraz z małym Czesławem przybyło do Krasnojarska w poszukiwaniu lepszego życia.
Michał Domagała - wraz żoną i dwójka dzieci spędził rok w Uzbekistanie i sześć lat w Chakasji, gdzie poznał język chakaski i kulturę narodów południowej Syberii. Obecnie planuje wyjazd do Jakucji, by pracować z zanikającym językiem Ewenków.
13:30 - 15:00
15:00 - 15:40
Tematem będzie sztuka bizantyjska przedstawiona na przykładach architektury Tobolska, Abałackiej Ikony Matki Bożej Znak oraz malarstwie Michaiła Wrubla.
Magdalena Worlowska - studiuje historię sztuki, skończyła też studia lingwistyczne - interesuje się językiem i kulturą francuską. Poza tym miastem Kraków ogólnie, a jedną jego częścią - czyli Tyńcem, gdzie jest przewodnikiem - szczególnie. Lubi odkrywać miejsca nie do końca znane, poznając ich język, sztukę i kulturę.
15:40 - 16:15
Chciałabym powiedzieć parę słów o tradycji buddyzmu tybetańskiego na terenie Syberii, ze szczególnym uwzględnieniem Buriatów. Zarysuję wygląd świątyni oraz estetykę rekwizytów, rytuałów i życia mnichów.
Monika Musioł - jest studentką V roku historii sztuki i II religioznawstwa na UJ. Interesuje się instrumentami etnicznymi i historią kina. Lubi koty oraz psy rasy kundel. Pochodzi z Górnego Śląska i chciałaby kiedyś kupić ruiny jakiegoś średniowiecznego zamku i do końca życia je odbudowywać.
16:15 – 16:45
Wieloletnia zmarzlina zajmuje w Rosji ponad 11 mln km2, z czego zdecydowana większość znajduje się na Syberii. Grubość tego permanentnie przemarzniętego gruntu dochodzi nawet do 500 m. Obszar wieloletniej zmarzliny rozciąga się od najbardziej na północ wysuniętego Tajmyru aż do okolic Bajkału i dorzecza Amuru na południu. Permafrost, jak jest także zwana wieloletnia zmarzlina, wpływa na życie mieszkańców Syberii oraz tych, którzy ją odwiedzają. Wierzchnia warstwa wieloletniej zmarzliny, zwana warstwą czynną, odmarza corocznie na głębokość do około 1-1,5 m pokrywając znaczne przestrzenie bagnami nie do przebycia. Warstwa czynna stanowi także poważne zagrożenie dla wiosek i miast, w których budynki są postawiane na kilkumetrowej długości palach betonowych. Warto dodać, że przemieszczanie się po tundrze w miejscach, gdzie kończą się drogi jest możliwe głównie dzięki pojazdom gąsienicowym zwanym wiezdiechodami. Współcześnie prowadzone badania wskazują, że grubość warstwy czynnej wieloletniej zmarzliny zwiększa się, a temperatura permafrostu wzrasta, co jest wiązane ze współczesnym ocieplaniem klimatu. Na Syberii w niektórych większych miastach istnieją stacje monitorujące wieloletnią zmarzlinę. Elementem, z którym występowanie wieloletniej zmarzliny jest silne związane są wszechobecne meszki, które plagami atakują każdego, kto zawędruje na Syberię w czasie lata.
16:45 - 19:00
Będzie o górach Bajkalskich, Barguzińskich i o Kodarze. Żeby dostać się do ich alpejskich szczytów musieliśmy pokonać niekończące się kilometry tajgi. Liczne pogorzeliska pozostałe po częstych pożarach tajgi jeszcze bardziej utrudniały nam przeprawę. Do tego stopnia, że po całym dniu marszu pokonywaliśmy zaledwie kilka kilometrów. W efekcie, wyczerpani wielodniową walką, dotarliśmy do skalistej części Gór. Dalsza nasza wędrówka wiodła przez skalne ostępy pośród śniegu i deszczu, kończąc się w gorących źródłach nad brzegiem Bajkału.
Łukasz Kania - z wykształcenia jest inżynierem wiertnictwa. Na co dzień zajmuje się problemami zapobiegania i likwidacji erupcji ropy i gazu oraz ratownictwem górniczym dla potrzeb przemysłu naftowego. Od ponad 10 lat przewodnik beskidzki związany ze Studenckim Kołem Przewodników Górskich w Krakowie. Często zagląda w Karpaty - zarówno te polskie, jak i ukraińskie, rumuńskie czy słowackie. Bywał także na Bałkanach, w Szwecji, na Korsyce, a w Rosji trzy razy.
19:00 - 20:00
Będzie to opowieść o samotnej walce z huraganowymi wiatrami, mrozami, torosami, zdradzieckimi szczelinami. A wszystko na scenie tafli lodowej najgłębszego jeziora świata - Bajkału. Zajrzymy też do "gardła” rwącej rzeki Indygirki w dalekiej Jakucji, gdzie w niewielkim pontonie pokonałem samotnie 1000 km po rzece o trudności 3/4.
Janusz Bochenek - urodzony w 1973 r. podróżnik, polarnik, alpinista, fotografik, leśnik. Za samotne zimowe przejście wzdłuż linii brzegowej Jeziora Bajkał (63 dni, 1270 km w temperaturach przekraczających 40 stopni mrozu) otrzymał w kategorii wyczyn roku 2000 nagrodę podróżniczą – Kolosa. Rok później samotnie spłynął rzeką Indygirką, a w 2002 roku obszedł Jezioro Chubsuguł w Mongolii. W 2006 roku odbył próbę zimowego przejścia rzeką Janą, niestety temperatury spadające poniżej 50 stopni wymusiły przerwanie wyprawy.
UWAGA: Godziny rozpoczęcia i zakończenia niektórych wykładów lub slajdowisk mogą ulec nieznacznemu przesunięciu.
PIĄTEK, 5 III
Wstęp
17:15 – 17:40
Geografia fizyczna Syberii - dr hab. Marek Drewnik
17:40 – 19:00
Azjatycka część Rosji - od zaludnienia do wyludnienia - dr Tomasz Wites
Azjatycka część Rosji przed rozpadem Związku Radzieckiego gwałtownie zwiększała liczbę ludności. Część osób dotarła tam pod przymusem, część zachęcona dodatkami ekonomicznymi za pracę w szczególnie niekorzystnych warunkach klimatycznych. Po 1991 r. Syberia i rosyjski Daleki Wschód podlegają wyludnieniu. Azjatycka część Rosji to największy pod względem powierzchni obszar na świecie, na którym zachodzą procesy depopulacyjne. Wyludnianie nie jest w tym przypadku wynikiem działań wojennych ani uchodźstwa spowodowanego katastrofami naturalnymi. Tempo i rozmiary zmniejszania się zaludnienia pozwalają wnioskować, iż mamy do czynienia z największym jak dotąd na świecie zjawiskiem powiększania się obszarów pustkowi demograficznych.
Dr Tomasz Wites, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych UW - autor pracy opublikowanej pt. „Wyludnianie Syberii i rosyjskiego Dalekiego Wschodu”, poświęconej przemianom ludnościowym w azjatyckiej części Rosji.
19:00 - 20:15
Szamanizm i Jakucja - dr Michał Pendracki, Michał Domagała
Na przykładzie Jakucji przedstawimy kulturę narodów syberyjskich, szamanizm oraz zwykłe życie w dalekiej Syberii.
Dr Michał Pendracki - adiunkt oraz członek Rady Naukowej Instytutu Historii Nauki PAN w Warszawie. Instruktor koreańskiego karate. Prowadził liczne badania terenowe m.in. w Sikkimie, Jakucji i północnych Chinach pod kątem szamanizmu.
Michał Domagała - wraz żoną i dwójka dzieci spędził rok w Uzbekistanie i sześć lat w Chakasji, gdzie poznał język chakaski i kulturę narodów południowej Syberii. Obecnie planuje wyjazd do Jakucji, by pracować z zanikającym językiem Ewenków.
20:15 - 21:30
Na najwyższy szczyt Syberii zimą - Biełucha 2010 – Ola Dzik z ekipą
Docierały do Polski różne informacje: „za dwa dni szczyt”, „noc była wyjątkowo ciepła, -25° C”, „grań pełna nawisów nie dała się asekurować bez poręczowania – wycofaliśmy się...” O tym jak wygląda wspinaczka w Ałtaju w lutym opowiedzą „na gorąco” członkowie ekspedycji na Biełuchę. (4506 m n.p.m.).
Ola Dzik - urodzona w 1982 r. absolwentka psychologii i socjologii na Uniwersytecie Śląskim. Obecnie doktorantka na Uniwersytecie Jagiellońskim. Międzynarodowy przewodnik górski UIMLA oraz przewodnik beskidzki. Laureatka nagrody im. H. Jordana przyznawanej przez Rektora UJ za wybitne osiągnięcia sportowe.
Ważniejsze osiągnięcia wysokogórskie:
- Chan Tengri (7010 m n.p.m.) - 2009.
- Pobieda Zachodnia (Pik Waży Pszawela, 6918 m n.p.m.) - 2009.
- zimowe wejście na Elbrus (5642 m n.p.m.) - 2009.
- Pik Somoni (d. Pik Kommunizma, 7495 m n.p.m.) - 2008.
- zimowy trawers oraz wejście na Mont Blanc (4810 m n.p.m.) - 2008.
- Pik Korżeniewskiej (7105 m n.p.m.) - 2007.
- Szczyt Awicenny (d. Pik Lenina, Niepodległości, 7134 m n.p.m.) - 2006.
21:45 – 22:15
Ikona Rublowa "Trójca"– Robert Boryczka
W wykładzie postaram się odpowiedzieć na pytania:
Czym różni się ikona od obrazu?
Jak Pismo Święte wpływa na rozumienie ikony Andrieja Rublowa „Trójca święta”?
Jaką treść przekazuje nam ta ikona?
Do czego wzywa czytelnika?
Robert Boryczka - pracował siedem lat wśród studentów w Rostowie nad Donem w Rosji.
SOBOTA, 6 III
11:00 - 12:00
1913. Syberia - kraj przyszłości. - Dariusz Klechowski, Instytut Adama Mickiewicza
1913 rok był bardzo obiecujący dla Syberii. Wszystko wskazywało na dynamiczny rozwój tej części świata. Kolej transsyberyjska, dobrze rozwinięte rolnictwo i zainteresowanie przybyszów z innych krajów dawały nadzieję na wielkie otwarcie. Takie myśli zawarł również w swojej książce o Syberii Fridtjof Nansen, znany norweski podróżnik. Młode małżeństwo Miłoszów wraz z małym Czesławem przybyło do Krasnojarska w poszukiwaniu lepszego życia.
12:00 - 13:00
6 lat w Chakasji - Michał Domagała
Domagała przez sześć lat mieszkał w Chakasji, nauczył się języka chakaskiego, nauczył się budować banię, a także dojechał na Syberię zimą samochodem wraz z żoną i dwoma małymi synami. Po prostu zaznał zwykłego, syberyjskiego życia.
Michał Domagała - wraz żoną i dwójka dzieci spędził rok w Uzbekistanie i sześć lat w Chakasji, gdzie poznał język chakaski i kulturę narodów południowej Syberii. Obecnie planuje wyjazd do Jakucji, by pracować z zanikającym językiem Ewenków.
13:30 - 15:00
„Gugara" (2008), reż. Andrzej Dybczak, Jacek Nagłowski
15:00 - 15:40
Syberia malowana ciepłymi kolorami - Magdalena Worlowska
Tematem będzie sztuka bizantyjska przedstawiona na przykładach architektury Tobolska, Abałackiej Ikony Matki Bożej Znak oraz malarstwie Michaiła Wrubla.
Magdalena Worlowska - studiuje historię sztuki, skończyła też studia lingwistyczne - interesuje się językiem i kulturą francuską. Poza tym miastem Kraków ogólnie, a jedną jego częścią - czyli Tyńcem, gdzie jest przewodnikiem - szczególnie. Lubi odkrywać miejsca nie do końca znane, poznając ich język, sztukę i kulturę.
15:40 - 16:15
Buddyzm tybetański na Syberii - Monika Musioł
Chciałabym powiedzieć parę słów o tradycji buddyzmu tybetańskiego na terenie Syberii, ze szczególnym uwzględnieniem Buriatów. Zarysuję wygląd świątyni oraz estetykę rekwizytów, rytuałów i życia mnichów.
Monika Musioł - jest studentką V roku historii sztuki i II religioznawstwa na UJ. Interesuje się instrumentami etnicznymi i historią kina. Lubi koty oraz psy rasy kundel. Pochodzi z Górnego Śląska i chciałaby kiedyś kupić ruiny jakiegoś średniowiecznego zamku i do końca życia je odbudowywać.
16:15 – 16:45
Wieloletnia zmarzlina - Łukasz Stachnik
Wieloletnia zmarzlina zajmuje w Rosji ponad 11 mln km2, z czego zdecydowana większość znajduje się na Syberii. Grubość tego permanentnie przemarzniętego gruntu dochodzi nawet do 500 m. Obszar wieloletniej zmarzliny rozciąga się od najbardziej na północ wysuniętego Tajmyru aż do okolic Bajkału i dorzecza Amuru na południu. Permafrost, jak jest także zwana wieloletnia zmarzlina, wpływa na życie mieszkańców Syberii oraz tych, którzy ją odwiedzają. Wierzchnia warstwa wieloletniej zmarzliny, zwana warstwą czynną, odmarza corocznie na głębokość do około 1-1,5 m pokrywając znaczne przestrzenie bagnami nie do przebycia. Warstwa czynna stanowi także poważne zagrożenie dla wiosek i miast, w których budynki są postawiane na kilkumetrowej długości palach betonowych. Warto dodać, że przemieszczanie się po tundrze w miejscach, gdzie kończą się drogi jest możliwe głównie dzięki pojazdom gąsienicowym zwanym wiezdiechodami. Współcześnie prowadzone badania wskazują, że grubość warstwy czynnej wieloletniej zmarzliny zwiększa się, a temperatura permafrostu wzrasta, co jest wiązane ze współczesnym ocieplaniem klimatu. Na Syberii w niektórych większych miastach istnieją stacje monitorujące wieloletnią zmarzlinę. Elementem, z którym występowanie wieloletniej zmarzliny jest silne związane są wszechobecne meszki, które plagami atakują każdego, kto zawędruje na Syberię w czasie lata.
Łukasz Stachnik - doktorant w Zakładzie Geomorfologii UJ. W pracy naukowej zajmuje się procesami denudacji chemicznej na Spitsbergenie i w innych obszarach zlodowaconych. Swoje zainteresowania naukowe rozwijał w czasie licznych wyjazdów na obszary zlodowacone (Islandia, Norwegia, Spitsbergen, Ural Polarny). W czasie studiów był prezesem najstarszego w Polsce koła naukowego skupiającego studentów Geografii. Hobbystycznie interesuje się trekkingiem górskim, środowiskiem przyrodniczym Syberii oraz wkładem polskich zesłańców w poznanie tego obszaru. Pierwszy raz na Syberię pojechał w 2004 roku i od tego czasu był tam pięciokrotnie, odwiedzając Nizinę Zachodniosyberyjską, z Jenisejem, dorzecze Obu i Irtyszu, Pobajkale oraz Ural Polarny. Od początku swoich wyjazdów zafascynowało go piękno i surowość tej zimnej krainy, a także ogromna jej przestrzeń. W swoich wyjazdach lubi odkrywać omijane przez ruch turystyczny zakątki.
16:45 - 19:00
Jak zgubić się w tajdze i przeżyć /Kodar, Góry Barguzińskie, Góry Bajkalskie, Olchon/ - Łukasz Kania, Kamil Jezierski, Łukasz Stachnik, Ela Depta
Będzie o górach Bajkalskich, Barguzińskich i o Kodarze. Żeby dostać się do ich alpejskich szczytów musieliśmy pokonać niekończące się kilometry tajgi. Liczne pogorzeliska pozostałe po częstych pożarach tajgi jeszcze bardziej utrudniały nam przeprawę. Do tego stopnia, że po całym dniu marszu pokonywaliśmy zaledwie kilka kilometrów. W efekcie, wyczerpani wielodniową walką, dotarliśmy do skalistej części Gór. Dalsza nasza wędrówka wiodła przez skalne ostępy pośród śniegu i deszczu, kończąc się w gorących źródłach nad brzegiem Bajkału.
Łukasz Kania - z wykształcenia jest inżynierem wiertnictwa. Na co dzień zajmuje się problemami zapobiegania i likwidacji erupcji ropy i gazu oraz ratownictwem górniczym dla potrzeb przemysłu naftowego. Od ponad 10 lat przewodnik beskidzki związany ze Studenckim Kołem Przewodników Górskich w Krakowie. Często zagląda w Karpaty - zarówno te polskie, jak i ukraińskie, rumuńskie czy słowackie. Bywał także na Bałkanach, w Szwecji, na Korsyce, a w Rosji trzy razy.
19:00 - 20:00
Wokół Bajkału zimą, spływ Indygirką - Janusz Bochenek
Będzie to opowieść o samotnej walce z huraganowymi wiatrami, mrozami, torosami, zdradzieckimi szczelinami. A wszystko na scenie tafli lodowej najgłębszego jeziora świata - Bajkału. Zajrzymy też do "gardła” rwącej rzeki Indygirki w dalekiej Jakucji, gdzie w niewielkim pontonie pokonałem samotnie 1000 km po rzece o trudności 3/4.
Janusz Bochenek - urodzony w 1973 r. podróżnik, polarnik, alpinista, fotografik, leśnik. Za samotne zimowe przejście wzdłuż linii brzegowej Jeziora Bajkał (63 dni, 1270 km w temperaturach przekraczających 40 stopni mrozu) otrzymał w kategorii wyczyn roku 2000 nagrodę podróżniczą – Kolosa. Rok później samotnie spłynął rzeką Indygirką, a w 2002 roku obszedł Jezioro Chubsuguł w Mongolii. W 2006 roku odbył próbę zimowego przejścia rzeką Janą, niestety temperatury spadające poniżej 50 stopni wymusiły przerwanie wyprawy.
UWAGA: Godziny rozpoczęcia poszczególnych prelekcji mogą ulec nieznacznemu przesunięciu.
